اقتصاد ایران در تب گرانی دلار و سکه می سوزد

به گزارش خرداد روزنامه آرمان نوشت  هفتم مرداد 1397 در تاریخ اقتصاد کشور ماندگار شد، چراکه برای اولین بار در تاریخ نرخ دلار پنج‌رقمی شد و از مرز 10هزار تومان عبور کرد و قیمت سکه هم به حدود 5/4‌میلیون تومان رسید و رکورد تازه‌ای بر جای گذاشت. نرخ ارز تا اواسط سال گذشته در کانال 3800 تومان قرار داشت. اما از آبان 96 سیگنال‌‌های رشد قیمت دلار به بازار فرستاده شد، زیرا مابه‌التفاوت نرخ تورم در ایران و ایالات متحده آمریکا باید به این شکل جبران می‌شد. بر این اساس، آغاز سفرهای زیارتی ماه‌های محرم و صفر بهترین بهانه برای گران‌‌ کردن دلار بود. روند صعودی نرخ ارز تا فروردین امسال ادامه پیدا کرد و زمانی که دلار به 6000 تومان رسید، دولت انجام هرگونه معامله ارزی را ممنوع اعلام کرد و حدود سه ماه با عرضه دلار 4200 تومانی سعی کرد نیاز ارزی فعالان اقتصادی را تامین کند. اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند همین سیاست‌ دستوری باعث شدت‌گرفتن فعالیت‌های زیرزمینی شد و به‌دنبال کاهش عرضه در بازار، روز گذشته دلار تا نرخ 10500 تومان هم بالا رفت. از سوی دیگر، برخی دلالان که فعالیت در بازار ارز را پرریسک دیدند، سرمایه خود را وارد بازار سکه کردند و همین امر باعث شد سکه‌ طرح امامی که در مرداد سال گذشته یک‌میلیون و 200‌هزار تومان قیمت داشت، از مرز چهار‌میلیون و 400‌هزار تومان هم عبور کند.

ابتدای هفته بود که ولی‌ا... سیف، رئیس پیشین بانک مرکزی، در مراسم تودیع خود ایجاد ثبات در بازار ارز را یکی از دستاوردهای مدیریت بانکی خود اعلام کرد، اما کمتر از یک روز بعد نرخ دلار در رکوردی جدید پنج‌رقمی شد و از نرخ 10هزار تومان هم عبور کرد. این در حالی است که بارها کارشناسان خواستار تغییر سیاست‌های ارزی دولت شده‌اند، اما دولت تا امروز تنها به تغییر در رأس بانک مرکزی بسنده کرده است. رئیس‌جمهوری نیز از عبدالناصر همتی، رئیس جدید بانک مرکزی خواسته است مسائل ارزی را در اولویت کاری خود قرار دهد. همتی نیز بر داشتن برنامه‌های ارزی خاص تاکید دارد. او معتقد است که وضعیت کنونی بازار ارز محصول نبود تعادل ترازنامه نظام بانکی، بی‌تدبیری در استفاده از ابزارهای سیاست پولی و سردرگمی در اعمال سیاست‌های ارزی است. دلیل اصلی ایجاد نابسامانی در بازار ارز از نگاه او کنترل و هدایت نادرست جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه توسط شبکه بانکی و نبود ابزارهای جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز، سکه، طلا و همچنین القای جو بدبینی و انتظارات نقدی توسط دشمنان با هدف ایجاد تصویری نامطمئن از آینده در ذهن مردم است. البته به‌نظر می‌رسد این مدیر بانکی برای اجرای برنامه‌های خود نیاز به زمان دارد، زیرا یک روز پس از روی کارآمدن او بازار ارز و سکه فضای ناآرامی را پشت سر گذاشتند و علاوه بر دلار که رکورد تازه‌ای بر جای گذاشت، تا لحظه نگارش این گزارش، سکه امامی به چهار‌میلیون و 410‌هزار تومان رسید.

عوامل داخلی عامل التهاب بازار

با اینکه مسئولان دولت از اواسط سال گذشته بارها و بارها در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود بر حفظ ارزش پول ملی و حفظ قیمت دلار تاکید کردند، اما گویا دلار بدون توجه به این صحبت‌ها راه خود را جدا کرده‌ است و قصد ندارد از سرعت رشد خود کم کند. متاسفانه برنامه‌های دولت هم کارساز نشده‌اند و قیمت‌های کنونی ارز نشان از شکست این برنامه‌ها دارد. این روزها در بیشتر محافل موضوع ارز و سکه داغ است. محافلی که به حوزه‌های اقتصاد و سیاست محدود نمی‌شود، زیرا بالارفتن نرخ دلار به معنای کاهش ارزش پول ملی است و تاثیر مستقیمی بر معیشت و زندگی تمام آحاد جامعه می‌گذارد. این روزها کافی است سری به بازارهای مختلف بزنیم تا متوجه تاثیر گرانی دلار بر سایر کالاها اعم از پوشاک، مواد غذایی، کشاورزی، لبنی و... شویم. با اینکه مسئولان این رشد قیمت‌ها را به‌مثابه حباب تلقی می‌کنند، اما بعید به‌نظر می‌رسد که قیمت‌ها بار دیگر روند کاهشی بگیرند و با قیمت‌های قبلی به دست مصرف‌کننده برسند. البته تعداد زیادی از مخالفان دولت در داخل و خارج با دستکاری بازار و ایجاد تقاضای کاذب به آشفتگی بازار دامن زده‌اند، اما مسئولان کشور هم برخورد درستی با آنها نداشته‌اند. با اینکه بارها کارشناسان نسبت به برخورد دستوری با اقتصاد هشدار داده‌اند، اما همواره سیاست‌های دستوری نقش تعیین‌کننده‌ای در نوسانات بازار داشته‌اند. این امر فقط منوط به امسال و اعمال ارز تک‌نرخی 4200 تومانی نمی‌شود، بلکه بسیاری از کارشناسان پایین نگه‌داشتن اجباری قیمت دلار در دولت یازدهم را هم اقدامی نادرست می‌دانند، زیرا بهتر بود دولت با آزادسازی نرخ‌ها اجازه دهد هر‌ساله قیمت‌ها تا حد کمی رشد کنند تا به‌ناگاه فنر فشرده قیمت‌ها اینگونه رها نشود. همچنین تمرکز دولت بر بازار ارز باعث شد تا هیجان‌های این بخش به سایر بازارها منتقل شود. اوج این هیجانات اتفاقاتی بود که روز گذشته شاهد آن بودیم. در حالی که بازارهای جهانی روز تعطیل خود را سپری می‌کردند ماجرا در اقتصاد ایران شکل دیگری رقم خورد و قیمت سکه در صعودی عجیب بیش از 800‌هزار تومان رشد کرد و در حالی که بسیاری از مسئولان از دخالت‌های خارجی در این بازار می‌گویند، ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر روز گذشته علت افزایش عجیب و غریب قیمت سکه و دلار را به عواملی داخلی مرتبط دانست.